Zielone zamówienia
2024-02-07 13:13:53
Podczas realizacji projektów w ramach perspektywy finansowej na lata 2021-2027, zgodnie z udostępnionymi dokumentami konkursowymi, Beneficjent zobowiązuje się do zakupu infrastruktury zgodnie z kryteriami zielonych zamówień publicznych, w tym z uwzględnieniem na etapie zakupu lub procedury udzielania zamówienia, parametrów związanych ze zużyciem energii (o ile jest to oczywiście możliwe).
Z czego to wynika? Otóż z Programu „Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027”, który służy realizacji wizji i celów rozwojowych regionu, zawartych w jednogłośnie uchwalonej Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2030” – Zielone Śląskie i stanowi jeden z najistotniejszych instrumentów polityki regionalnej. Cele programu wpisują się w wizję rozwoju Unii Europejskiej zawartą w komunikacie oraz regulacjach dotyczących Europejskiego Zielonego Ładu w zakresie przekształcenia UE w sprawiedliwe i dobrze prosperujące społeczeństwo, żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto.
Z kolei Wytyczne dotyczące kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027 - Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej (funduszeeuropejskie.gov.pl), odwołują się do dokumentu pn. „Zamówienia udzielane w ramach projektów. Podręcznik beneficjenta i wnioskodawcy programów polityki spójności 2021-2027”, który w rozdziale 2. „Jak udzielić zamówienia zgodnie z zasadą konkurencyjności” wskazuje Pro – środowiskowe warunki udziału w postępowaniu – tj. np. posiadanie wiedzy i doświadczenia w zrealizowaniu przez wykonawcę podobnych „zielonych zamówień", jak np. projektowanie budynków ekologicznych; dysponowanie odpowiednim potencjałem technicznym oraz osobami zdolnymi do wykonania zamówienia np. o wykształceniu w zakresie ochrony środowiska czy biologicznym; dysponowanie przez wykonawcę odpowiednim sprzętem technicznym np. narzędziami czy urządzeniami, który zapewni realizację zamówienia z uwzględnieniem aspektów ekologicznych.
Podejmując się realizacji projektu finansowanego ze źródeł Funduszy Europejskich, podczas wyboru wykonawców, należy zwrócić uwagę, czy opis przedmiotu zamówienia nie powinien zostać rozszerzony o informacje dotyczące np. niskiego zużycia energii, czy niskich kosztów eksploatacji. W przypadku, kiedy nie ma możliwości uwzględnienia odpowiednich wymagań w ramach opisu przedmiotu zamówienia, zalecane jest ustanowienie kryteriów oceny ofert poprzez np. przyznanie dodatkowych punktów/ wagi produktom o wyższej klasie efektywności energetycznej od tej wskazanej przez zamawiającego w opisie przedmiotu zamówienia, odwołując się m.in. np. do typowego zużycia energii (TEC – ang. Typical Energy Consumption). Zamawiający musi przy tym pamiętać, by określić metodę obliczenia TEC, bądź to poprzez wskazanie wzoru obliczeń, bądź też poprzez odniesienie się do odpowiednich dokumentów referencyjnych, które taki wzór zawierają.
W tym samym celu można wykorzystać również etykiety ekologiczne, stanowiące potwierdzenie, że oferowane przez wykonawcę produkty posiadają określone cechy środowiskowe. Etykiety takie można zastosować m.in. w branży komputerowej, żywnościowej, kosmetycznej, meblarskiej, czy tekstylnej.
Podsumowując, aspekty środowiskowe mogą być ujmowane: w wymaganiach związanych z realizacją zamówienia, w opisie samego przedmiotu zamówienia, w warunkach udziału w postępowaniu, jak również w kryteriach oceny ofert. Same Wytyczne nie wskazują katalogu dostępnych i dopuszczalnych warunków udziału w postępowaniu. Ich wybór należy do Zamawiającego, czyli Beneficjenta. Najważniejsze jest, by warunki były proporcjonalne do przedmiotu zamówienia i nie przewyższały wymagań wystarczających do należytego wykonania zamówienia.
Musimy pamiętać, że zgodnie z definicją wskazaną w Komunikacie Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów – Zamówienia publiczne na rzecz poprawy stanu środowiska z dnia 16 lipca 2008 r. Zielone zamówienia stanowią proces, w ramach którego instytucje publiczne starają się uzyskać towary, usługi i roboty budowlane, których oddziaływanie na środowisko w trakcie ich cyklu życia jest mniejsze w porównaniu do towarów, usług i robót budowlanych o identycznym przeznaczeniu, jakie zostałyby zamówione w innym przypadku. Komunikat odnosi się do wszelkich procedur udzielania zamówień publicznych, zarówno powyżej, jak i poniżej progów określonych w europejskich dyrektywach w sprawie zamówień publicznych. W każdym przypadku specyfikacje środowiskowe, kryteria kwalifikacji i udzielania zamówień oraz klauzule umowne muszą być formułowane w sposób w pełni zgodny z przepisami UE w zakresie zamówień publicznych oraz innymi stosownymi przepisami unijnymi i krajowymi.
IP FE SL - ŚCP każdy przypadek udzielenia zamówienia będzie analizować indywidualnie pod kątem możliwości zastosowania przez zamawiającego ww. zasad dotyczących zielonych zamówień. Konsekwencją ich nieuwzględnienia może być nałożenie korekty finansowej tj. pomniejszenie wartości wydatków kwalifikowalnych, zgodnie z załącznikiem do „Wytycznych dotyczących sposobu korygowania nieprawidłowości na lata 2021-2027”.
Zamawiający konstruując swoje zapytania ofertowe, zarówno w zakresie dotyczącym specyfikacji technicznych, jak również warunków realizacji zamówienia, mogą korzystać ze specyfikacji technicznych zawartych w kryteriach środowiskowych, które zostały opracowane na poziomie unijnym m.in. na stronie Zielone zamówienia publiczne (europa.eu) oraz dostępnych Publikacji Urzędu Zamówień Publicznych (uzp.gov.pl).